Viêm vú ở chó mèo: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm vú là một bệnh lý thường gặp ở chó và mèo mẹ, đặc biệt trong giai đoạn sau sinh hoặc đang cho con bú. Hiểu rõ các nguyên nhân sẽ giúp chủ nuôi chủ động phòng ngừa và chăm sóc thú cưng tốt hơn. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

1. Vi khuẩn xâm nhập qua núm vú
   • Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến viêm vú ở chó mèo.
   • Các vi khuẩn thường gặp gồm Staphylococcus aureus, Escherichia coli (E. coli) và Streptococcus spp.
   • Chúng có thể xâm nhập vào tuyến sữa thông qua các vết nứt nhỏ ở núm vú hoặc trong quá trình chó mẹ cho con bú.
2. Vệ sinh kém trong giai đoạn cho con bú hoặc sau sinh
   • Nếu khu vực sinh hoạt của chó mèo mẹ không được giữ sạch sẽ, vi khuẩn sẽ dễ dàng xâm nhập vào tuyến vú.
   • Vệ sinh không đúng cách còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt khi chó mèo mẹ có vết trầy xước nhỏ trên bầu vú.
3. Tắc nghẽn tuyến vú do ứ sữa hoặc tiết sữa không đều
   • Khi tuyến sữa bị ứ đọng, áp lực tăng lên trong bầu vú, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
   • Trường hợp chó mèo mẹ có ít con hoặc không cho bú đều các tuyến sữa cũng dễ dẫn đến tình trạng tắc nghẽn, gây viêm vú.
4. Chấn thương đầu núm vú
   • Móng hoặc răng của chó con cắn mạnh trong quá trình bú có thể làm trầy xước núm vú.
   • Những vết thương nhỏ này trở thành con đường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm.
5. Môi trường sống bẩn, ẩm ướt
   • Sàn nhà, ổ nằm hoặc khu vực sinh hoạt ẩm ướt và bẩn sẽ tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.
   • Chó mèo mẹ tiếp xúc lâu dài với môi trường này sẽ có nguy cơ nhiễm trùng tuyến vú cao hơn.

Việc nắm rõ các nguyên nhân trên giúp chủ nuôi có thể chủ động vệ sinh sạch sẽ, kiểm tra tuyến vú thường xuyên, đảm bảo môi trường sinh hoạt khô ráo và an toàn cho chó mèo mẹ, từ đó phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm vú.

Triệu chứng nhận biết viêm vú ở chó mèo

Dưới đây là các triệu chứng chi tiết giúp chủ nuôi nhận biết viêm vú sớm:

1. Sưng, đỏ và nóng tại vùng vú

Vùng da quanh tuyến vú sẽ xuất hiện tình trạng sưng phồng, đỏ ửng và cảm giác nóng khi chạm vào. Mức độ sưng có thể khác nhau tùy vào mức độ viêm nhiễm:

• Viêm nhẹ: Vú hơi sưng, mềm, màu da nhợt hoặc hồng nhẹ, đôi khi khó nhận ra nếu chó, mèo có lông dày.
• Viêm nặng: Vú sưng căng, cứng, đỏ sậm hoặc tím, thể hiện sự ứ đọng dịch và viêm nặng.

Sưng tấy là dấu hiệu cơ thể phản ứng với nhiễm trùng, đồng thời làm lưu lượng máu tăng cục bộ để chống lại vi khuẩn, nhưng cũng gây cảm giác khó chịu và đau nhức cho thú cưng.

2. Tiết dịch bất thường từ vú

Một trong những dấu hiệu điển hình và dễ nhận biết nhất là dịch tiết bất thường từ tuyến vú. Dịch này có thể xuất hiện dưới nhiều dạng:

• Mủ vàng hoặc xanh: Dấu hiệu của viêm do vi khuẩn, thường có mùi hôi khó chịu.
• Sữa lẫn máu hoặc đặc sánh: Cho thấy tình trạng viêm nghiêm trọng, có thể kèm theo tổn thương mạch máu nhỏ trong mô vú.
• Dịch trong suốt hoặc hơi đục: Thường xuất hiện ở giai đoạn đầu, báo hiệu tắc nghẽn tuyến vú hoặc viêm nhẹ, nếu bỏ qua có thể tiến triển thành nhiễm trùng nặng.

Sự tiết dịch bất thường không chỉ gây khó chịu cho chó, mèo mẹ mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm sang con, đặc biệt nếu con bú trực tiếp từ vú mẹ.

3. Đau nhức khi chạm vào vú

Vú bị viêm trở nên nhạy cảm và đau đớn, khiến chó, mèo phản ứng dữ dội khi chạm vào:

• Kêu rên hoặc tru tréo khi sờ vào vùng vú.
• Né tránh hoặc cố gắng di chuyển ra xa người hoặc các vật nuôi khác.
• Trong trường hợp nặng, chó, mèo có thể cắn hoặc cào để tự bảo vệ bản thân.
• Đau vú khiến chó, mèo giảm khả năng chăm sóc con, dẫn đến việc bỏ bú hoặc bú không đều, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của con.

4. Sốt và mệt mỏi

Viêm vú nặng thường đi kèm với tình trạng sốt do cơ thể phản ứng với nhiễm trùng:

• Thân nhiệt tăng, thường lên từ 39°C đến 40°C hoặc hơn, báo hiệu cơ thể đang cố gắng chống lại vi khuẩn.
• Kèm theo sốt là tình trạng mệt mỏi, chán ăn, giảm vận động, khiến chó, mèo không muốn chơi đùa hoặc đi lại như bình thường.
• Nếu tình trạng này kéo dài, thú cưng có thể bị suy giảm sức đề kháng làm bệnh kéo dài hoặc tiến triển thành nhiễm trùng huyết.

5. Thay đổi hành vi và thói quen

Bên cạnh các triệu chứng vật lý, viêm vú còn ảnh hưởng mạnh đến tâm lý và hành vi của thú cưng:

• Tránh tiếp xúc: Chó, mèo mẹ có thể lánh xa chủ hoặc các con do đau đớn, không cho phép ai chạm vào vú.
• Giảm hoặc từ chối cho con bú: Khi bú, vú bị kích thích sẽ đau, khiến mẹ giảm số lần bú hoặc từ chối hoàn toàn.
• Lo lắng và căng thẳng: Chó, mèo đi lại liên tục, tìm nơi kín đáo, biểu hiện stress, cáu kỉnh hoặc bồn chồn.
• Ít vận động và lười ăn: Thiếu năng lượng, ít hứng thú với đồ chơi hoặc đi dạo, dẫn đến giảm sức đề kháng và suy dinh dưỡng nếu kéo dài.

Cách điều trị viêm vú ở chó mèo

1. Bảo vệ và chăm sóc vùng vú bị viêm

Ngay khi nhận thấy dấu hiệu sưng, đỏ, nóng hoặc tiết dịch bất thường, bước đầu tiên là bảo vệ vùng vú để giảm nguy cơ lây nhiễm và tổn thương thêm:

• Băng bó nhẹ nhàng: Sử dụng băng gạc sạch hoặc băng chuyên dụng để cố định và bảo vệ vú. Tránh băng quá chặt gây cản trở lưu thông máu hoặc làm tăng áp lực trong tuyến vú.
• Vệ sinh vùng vú: Lau sạch dịch tiết bằng dung dịch sát khuẩn nhẹ, tránh dùng hóa chất mạnh có thể gây kích ứng. Đảm bảo vùng da luôn khô ráo và sạch sẽ để vi khuẩn không phát triển.
• Theo dõi tiến triển: Kiểm tra thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu xấu đi như sưng nặng hơn, xuất hiện mủ hoặc máu, và báo cáo ngay với bác sĩ thú y.

2. Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ thú y

Điều trị viêm vú chủ yếu dựa vào việc kiểm soát nhiễm trùng và giảm viêm:

• Kháng sinh: Bác sĩ thú y sẽ kê đơn kháng sinh phù hợp với loại vi khuẩn gây bệnh (Staphylococcus aureus, E. coli, Streptococcus,…) và mức độ nghiêm trọng. Tuân thủ đúng liều lượng, thời gian sử dụng để tránh kháng thuốc và tái phát.
• Thuốc giảm đau và kháng viêm: Để giảm đau, sưng và nóng tại tuyến vú, thú y thường kê NSAIDs hoặc các thuốc kháng viêm phù hợp với thể trạng chó, mèo. Việc giảm đau giúp thú cưng dễ chịu hơn và ít căng thẳng, đồng thời hỗ trợ việc bú con.
• Thuốc tiêu sữa (nếu cần): Trong trường hợp sau khi cai sữa hoặc tắc sữa, bác sĩ có thể sử dụng thuốc tiêu sữa (như Alpha Choay) để ngăn ngừa ứ đọng sữa, giảm áp lực trong tuyến vú và phòng ngừa tái phát trong các chu kỳ sinh sản sau này.

3. Xử lý các trường hợp nghiêm trọng

Nếu dịch tiết từ vú có mùi hôi, lẫn máu hoặc mủ, có thể chó mẹ đã bị viêm tử cung hoặc viêm tuyến vú nặng. Trong tình huống này:

• Đưa thú cưng đến cơ sở thú y ngay lập tức: Tránh tự xử lý tại nhà vì nguy cơ nhiễm trùng huyết rất cao.
• Điều trị áp xe hoặc viêm nặng: Bác sĩ có thể tiến hành rạch dẫn lưu mủ, hút dịch ứ đọng hoặc thậm chí can thiệp phẫu thuật nếu viêm nặng hoặc có áp xe lớn.
• Cách ly tạm thời với con cái: Trong một số trường hợp, để bảo vệ sức khỏe mẹ và con, thú y có thể yêu cầu tạm thời cách ly chó, mèo mẹ khỏi con và cho con bú bằng sữa công thức chuyên dụng.

4. Chăm sóc bổ sung tại nhà

Song song với điều trị y tế, việc chăm sóc tại nhà sẽ giúp chó, mèo hồi phục nhanh hơn:

• Massage nhẹ nhàng tuyến vú: Giúp thông tuyến, giảm tắc sữa và hỗ trợ lưu thông máu.
• Kiểm soát số lượng con bú: Nếu chó, mèo mẹ có nhiều con, cần giảm tải một phần cho vú mẹ bằng cách luân phiên bú hoặc bổ sung sữa công thức cho con.
• Duy trì vệ sinh môi trường: Đảm bảo ổ nằm sạch sẽ, khô ráo và thoáng khí để giảm nguy cơ vi khuẩn phát triển.

5. Theo dõi và phòng ngừa tái phát

Sau khi viêm vú được kiểm soát, chủ nuôi cần tiếp tục theo dõi:

• Khám tái định kỳ: Để đảm bảo tuyến vú hồi phục hoàn toàn, tránh viêm tái phát.
• Duy trì vệ sinh và chăm sóc dinh dưỡng: Chế độ ăn cân đối, bổ sung vitamin và khoáng chất sẽ giúp hệ miễn dịch mạnh, hỗ trợ tuyến vú khỏe mạnh.
• Theo dõi chu kỳ sinh sản: Chuẩn bị kỹ lưỡng cho các lần mang thai và cho con bú sau này, hạn chế nguy cơ tắc sữa và viêm vú.

Việc kết hợp can thiệp y tế kịp thời, chăm sóc tại nhà và phòng ngừa sau điều trị sẽ giúp chó, mèo mẹ hồi phục nhanh chóng, giảm đau đớn và đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và con.

Trên đây là những thông tin chi tiết về viêm vú ở chó, mèo từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách điều trị hiệu quả. Hy vọng bài viết sẽ giúp SEN chăm sóc thú cưng tốt hơn. Nếu đang tìm các sản phẩm phụ kiện cho chó, mèo, SEN có thể tham khảo ngay tại cửa hàng Petchoice để lựa chọn những sản phẩm chất lượng và phù hợp.